Swinarska Konstancja Franciszka Katarzyna (1892–1982), nauczycielka, działaczka oświatowa.
Ur. 3 IV w Rogoźnie (pow. obornicki), była siódmym dzieckiem Wacława Swinarskiego (zob.) i Konstancji z Łubieńskich (1850–1926), siostrą Marii (zob.).
Od r. 1899 uczyła się S. w szkołach we Wrocławiu i Karłowicach, a następnie we wrocławskim Seminarium Nauczycielskim Urszulanek, gdzie wiosną 1911 zdała egzamin nauczycielski. Już w l. szkolnych angażowała się w tajne nauczanie języka polskiego, religii i historii Polski. We wrześniu 1913 zdała eksternistycznie maturę w Gimnazjum Realnym w Bydgoszczy. Od wiosny 1914 studiowała na Wydz. Filozoficznym Uniw. Wrocł., skąd po trzech semestrach przeniosła się na uniw. w Berlinie. Wiosną 1917 wróciła na studia do Wrocławia i latem 1918 uzyskała tam stopień doktora na podstawie pracy o pradolinie Notecko-Warciańskiej (Das Netze-Warthe Urstromtal. Ein Beitrag zur Landeskunde, Breslau 1918).
Wybuch powstania wielkopolskiego 27 XII 1918 zastał S-ą w Poznaniu. Zaangażowała się tam w organizację szkolnictwa polskiego i od stycznia 1919 pracowała dorywczo jako nauczycielka. Dn. 1 IV t.r. otrzymała posadę nauczycielki w Państw. Uczelni Żeńskiej im. Dąbrówki (tzw. Dąbrówka), kierowanej od 1 V przez jej siostrę Marię. Uczyła geografii oraz języków francuskiego i angielskiego, a sporadycznie także historii i metodyki. Równocześnie t.r. studiowała przez semestr na Wydz. Filozoficznym nowo utworzonego Uniw. Pozn., m.in. geografię u Stanisława Pawłowskiego. Dn. 6 III 1920 zdała państw. egzamin «pro facultate docendi». W «Dąbrówce» działała w szkolnym Kole Młodzieży Czerwonego Krzyża (późniejsze tzw. Samarytanki). Od r. 1923 należała do Zrzeszenia Polskich Nauczycieli Geografii z siedzibą we Lwowie (od r. 1929 w Poznaniu); w l. 1933–6 była w nim skarbnikiem, a potem członkiem zarządu. Od r. 1923 działała też w Kole Nauczycieli Geografii w Poznaniu i była jego wiceprezesem (1932, 1935–7) i prezesem (1933–4). Wygłaszała w nim referaty, m.in. w r. szk. 1923/4 Stanowisko geografii w żeńskiej szkole średniej, ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa wielkopolskiego („Czas. Geogr.” T. 2: 1924 z. 1), a w r. szk. 1925/6 Kwestia geografii w naszych podręcznikach geografii. W dn. 19–21 V 1929 uczestniczyła w IV Ogólnopolskim Zjeździe Nauczycieli Geografii w Poznaniu. W r. szk. 1928/9 uczyła w poznańskim Państw. Gimnazjum im. Generałowej Zamoyskiej. Po utworzeniu 1 IX 1929 Filii typu neohumanistycznego «Dąbrówki» objęła jej kierownictwo. W dn. 23–31 VIII 1934 brała udział w XIV Międzynarodowym Kongresie Geograficznym w Warszawie, a w dn. 2–3 XII t.r. w Zjeździe Opiekunów Kół Krajoznawczych i ogniska metodyki w Krakowie. Doprowadziła do przekształcenia 9 XII 1936 Filii neohumanistycznej «Dąbrówki» w samodzielne Państw. Gimnazjum im. Klaudyny Potockiej (tzw. Klaudynki), po czym objęła jego dyrekcję. Z jej inicjatywy ufundowano w r. 1936 ku czci patronki szkoły tablicę na murze poznańskiego kościoła św. Wojciecha. Przyczyniła się też do budowy w piwnicach szkoły schronu przeciwpożarowego, w którym podczas niemieckiego nalotu we wrześniu 1939 znalazło schronienie ponad 200 osób; była w tym czasie w szkole komendantką cywilnej obrony przeciwlotniczej.
Dn. 8 XII 1939 wraz z siostrą Marią została S. wysiedlona przez Niemców z Poznania. Zamieszkała w podpoznańskim Luboniu, a od lutego 1940 w Żabnie (pow. śremski), gdzie pracowała jako szwaczka. We wrześniu t.r. otrzymała przydział do biura agronoma powiatowego (Kreislandwirt) w Śremie. Przez cały czas okupacji prowadziła tajne nauczanie języka polskiego, matematyki i geografii na poziomie szkoły powszechnej oraz języków francuskiego, angielskiego i geografii w zakresie liceum. Dn. 9 VIII 1944 została przymusowo skierowana do pracy przy budowie okopów w Widziszewie (pow. kościański), a 27 IX t.r. w Witkowie (pow. lipnowski). Zwolniona z robót 12 I 1945 na podstawie orzeczenia o niezdolności do pracy fizycznej, wróciła nazajutrz do Lubonia.
Jeszcze w trakcie walk o Poznań otrzymała S. (5 II 1945) od tymczasowych władz szkolnych i administracyjnych polecenie zorganizowania w tym mieście, w nowym budynku przy ul. Przemysłowej 46, Gimnazjum i Liceum im. Klaudyny Potockiej i «Dąbrówki». Po wyzwoleniu Poznania uruchomiła w marcu t.r. naukę i objęła ponownie funkcję dyrektorki szkoły, która po odłączeniu «Dąbrówki» (19 IV 1945) nosiła nazwę Gimnazjum i Liceum im. Klaudyny Potockiej. W celu podniesienia kwalifikacji uczestniczyła t.r. w kursie dla anglistów w Krakowie, a w r. 1946 dla neofilologów w Sopocie. Usunięta ze stanowiska dyrektorki 24 XI 1949 z przyczyn politycznych, została 1 V 1950 nauczycielem w Państw. Szkole Ogólnokształcącej stopnia podstawowego i licealnego im. Ignacego Paderewskiego, a 1 IX 1950 w Państw. Szkole Ogólnokształcącej stopnia podstawowego i licealnego im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Propagowała ruch krajoznawczy, przewodniczyła Komisji Opiekunów Szkolnych Kół Krajoznawczych woj. poznańskiego i organizowała wiele szkolnych wycieczek. Dn. 31 VIII 1961 przeszła na emeryturę. Zbierała materiały do biografii Klaudyny Potockiej, której nie ukończyła. Zmarła 21 IV 1982 w Poznaniu, została pochowana w grobowcu rodzinnym w Lubaszu koło Czarnkowa.
S. rodziny nie założyła.
W pierwszą rocznicę śmierci S-iej jej wychowanki ufundowały tablicę na murze otaczającym kościół św. Wojciecha. W pracy zbiorowej „O Poznaniu wspomnienia sercem pisane” (P. 1993) ukazał się artykuł S-iej Poznańskie Klaudynki.
Bibliografia geografii polskiej 1918–1927, Oprac. J. Piasecka, W. 1971; toż za l. 1936–44, Oprac. S. Leszczyński i in., W. 1959; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Mater. do bibliogr. piśm. kobiet polskich; – Feliczak K., Pół wieku działalności V Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Koszutskiej (1936–1986), „Kron. M. Poznania” R. 55: 1987 nr 3 s. 115–17 (fot.); Krąkowska W., Konstancja Swinarska (1892–1982), tamże R. 56: 1988 nr 4 s. 75–85 (fot.); Małecka W., Trzy pokolenia Dąbrówczanek, tamże R. 69: 2001 nr 4 s. 141–52; Mrugalska-Banaszak M., Wilda – dzielnica Poznania 1253–1939, P. 1999; Uniw. Pozn. Księga pamiątkowa; Walczak M., Wielkopolska konspiracja oświatowa 1939–1945, W. 1972; Wojtkowiak Z., Napisy pamiątkowe miasta Poznania, P. 2004; – Jednodniówka wydana z okazji Zjazdu Dąbrówczańskiego zorganizowanego w 175. rocznicę istnienia szkoły, P. 2005 s. 46; Sprawozdanie Dyrekcji Państwowej Uczelni im. Dąbrówki w Poznaniu za lata 1919–1929, P. 1929; toż za l. 1931–2, P. 1932; Z życia Uczelni im. Dąbrówki w Poznaniu. Jednodniówka wydana w stuletnią rocznicę założenia szkoły, P. 1930; Zakrzewski Z., Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, W.–P. 1983 s. 219; tenże, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918–1939, P. 1985 s. 460–1; – „Czas. Geogr.” T. 7: 1929 z. 4 s. 255, T. 13: 1935 z. 1 s. 132, 135–6, T. 14: 1936 z. 1 s. 112–15, z. 4 s. 394, 397, T. 16: 1938 z. 1 s. 73–4; – AP w P.: sygn. 821 nr 35993, kartoteka ewidencji ludności, sygn. 15100, Gimn. Żeńskie im. K. Potockiej w P., sygn. 1–2, 4–5, 7 (akta osobowe S-iej), sygn. 8, 11, 16–17, Państw. Uczelnia Żeńska im. Dąbrówki w P., sygn. 6, Kuratorium Okręgu Szk. Pozn. 1919–39, Lp. 73; B. Raczyńskich: rkp. 1505, 2359 (fot. S-iej z siostrą Marią), rkp. 2411 k. 21cd, rkp. 2636/I, 2892/II, 2977 k. 86, rkp. 2978 k. 32, rkp. 4071 k. 387; B. UAM: rkp. a 3740 k. 57 (tabl. geneal. rodziny S-iej), rkp. 3782/1 k. 163.
Alina Hinc